چرا چاقی یک معضل جهانی است؟
آیا شما هم احساس کردهاید که علیرغم تلاشهای فراوان برای کاهش وزن، همچنان با مشکلاتی چون چاقی و اضافهوزن مواجه هستید؟
چاقی، یکی از مشکلات پیچیده و چندبعدی است که میلیونها نفر در سراسر جهان با آن دستوپنجه نرم میکنند. این وضعیت تنها به دلیل خوردن بیش از حد غذا یا زندگی بیتحرک نیست، بلکه عوامل بسیاری همچون ژنتیک، هورمونها، مشکلات روانی و حتی سن میتوانند در ایجاد آن نقش داشته باشند.
در این سلسه مقاله های چاقی، به بررسی دقیق چاقی، دلایل آن، انواع مختلف آن و راهکارهای علمی و عملی ولی ساده برای مقابله با این معضل میپردازیم. البته طب حکما برای شما یک راهکار اثتسنایی داره. اگر شما هم به دنبال راهحلهایی مؤثر و علمی برای حفظ وزن سالم و متعادل خود هستید، با ما همراه باشید.
تعریف علمی چاقی:
چاقی را بر اساس شاخص تودهای بدن یا BMI تعریف میکنند در این تعریف وزن هر فرد بر حسب قد آن فرد در نظر گرفته میشود و طریقه محاسبه آن اینگونه است که شاخص تودهای بدن برای هر فرد از حاصل تقسیم وزن در واحد کیلوگرم بر قد در واحد متر به توان ۲ به دست میآید.
برای BMI یک شاخص نرمال در نظر گرفته شده است بهطوریکه اگر میزان آن بین. ۵. ۱۸ تا ۲۴.۹ باشد این شاخص در یک محدوده طبیعی قرار میگیرد و برای عدد زیر ۱۸.۵ فرد به سمت لاغری و عدد بالای ۲۴.۹ به سمت چاقی میرود.
به طور دقیقتر BMI بین ۲۵ تا ۲۹.۹ اضافهوزن حساب میشود؛ اما با تدابیری نهچندان سخت این اضافه وزن قابلکنترل و کاهش است.
بین ۳۰ و ۳۴.۹ چاقی محسوب میشود و برای رفع آن اقدامات جدیتر را باید در پیش گرفت.
بالای ۳۵ چاقی مفرط محسوب میشود و اقداماتی بسیار جدیتر را برای رفع آن باید انجام داد و قطعاً به دخالت پزشک و راههای درمانی نیاز دارد.
پس مراقب حفظ تعادل BMI خود باشید.
انواع چاقی بر اساس شکلی که در ظاهر افراد ایجاد میکند:
چاقی سیبی شکل-طب حکما
چاقی سیبی: در این نوع تجمع چربی بیشتر در ناحیه شکم و پهلوها است که به آن چاقی مرکزی هم میگویند.
چاقی گلابی: در این نوع تجمع چربی بیشتر در ناحیه باسن و رانها میباشد که به آن چاقی محیطی نیز میگویند.
چاقی ترکیبی: در این نوع تجمع چربی در همه قسمتهای شکم، پهلو، باسن و رانها میباشد.
خطرناکترین نوع چاقی: نوع سیبی یا مرکزی میباشد ازآنجهت که تجمع چربی اطراف اغلب ارگانهای حیاتی و حساس بدن را احاطه میکند.
علتهای چاقی:
شناخت عوامل چاقی از اهمیت ویژهای برخوردار است و باعث میشود روند درمان آن بر حسب علت مشخص چاقی برای هر فرد بهدرستی طی شود
عمدهترین دلایل چاقی فهرستی از موارد زیر میباشد.
– ژنتیک افراد
ساختار ژنتیکی بعضی افراد بهگونهای است که بدن آنها سوختوساز کمی دارد و متابولیسم مواد غذایی در این افراد بهکندی صورت میگیرد
اصطلاحاً گفته میشود که این افراد استعداد چاقی بیشتری نسبت به سایرین دارند بهعنوانمثال حتی بعضی از قومیتها مانند آفریقاییها و آمریکاییها دارای زمینه چاقی بیشتری نسبت به اقوام آسیایی و قفقازی هستند.
تحقیقات نشان میدهد که در افراد مستعد چاقی ژنی به نام FTO وجود دارد که به ژن چاقی معروف است این ژن در ۴۳ درصد افراد تعریف شده است
حضور این ژن استعداد فرد را برای چاق شدن افزایش میدهد به این صورت که بر روی تنظیم کالری در بدن و مراکز سیری و گرسنگی در مغز اثر میگذارد
ژنتیک افراد میتواند در ساخت و یا عملکرد یک نوع هورمون به نام لپتین (Leptin) اثر بگذارد این هورمون از سلولهای سفید چربی و جفت انسان ترشح میشود و هنگام غذاخوردن زمانی که ماده غذایی بهاندازه کافی مصرف میشود و بدن کالری موردنیاز خود را تأمین میکند.
این هورمون پس از ترشح در خون بر روی گیرندههای خود در مغز تأثیر گذاشته و مرکز سیری را تحریک میکند در نتیجه فرد احساس سیری کرده و دست از غذاخوردن میکشد و چنانچه اختلالی
در ساخت این هورمون و یا در ساختار گیرندههای آن در مغز ایجاد شود فرد یا احساس سیری نمیکند و همچنان به غذاخوردن ادامه میدهد و یا اینکه در مدتزمان طولانیتری مرکز سیری در مغز فعال میشود
همچنین اگر به لحاظ ژنتیکی هورمون گرلین که از معده ترشح میشود و مسئول ایجاد حس گرسنگی هست دچار اختلال شود و بیش از حد معمول ترشح شود فرد معمولاً در حالت گرسنگی به سر میبرد و دچار افراط در غذاخوردن شده و یقیناً اضافهوزن پیدا خواهد کرد
ترشح این هورمون تا قبل از مصرف غذا افزایش مییابد و بعد از صرف غذا کم میشود همچنین بیشترین میزان ترشح آن هنگام صبح است.
– دوران بارداری
علت اصلی چاقی در این دوران ذهنیت غلطی است که براثر تلقین اطرافیان و یا خود مادر ایجاد میشود که به دلیل اینکه دو موجود از کالری دریافتی باید بهرهمند شوند میزان غذا باید به دوبرابر افزایش یابد.
منع خوراکی نامناسب در بارداری-طب حکما
درحالیکه این ذهنیت غلطی بیش نیست و فقط باعث اضافهوزن وران بارداری میشود به دلیل عوارض شدیدی که اضافهوزن در این دوران بر روی مادر و جنین میگذارد حتماً باید وزن کنترل شود و از افزایش تودههای چربی در بدن جلوگیری به عمل آید.
تعدادی از عوارض چاقی دوران بارداری شامل موارد زیر میباشد:
دیابت دوران بارداری
فشارخون ناشی از بارداری
تنگی نفس
کبد چرب
وزنگیری جنین بیشتر از حد نرمال که میتواند منجر به سزارین شود.
– چاقی دوران کودکی
افزایش تعداد سلولهای چربی در دوران کودکی در افزایش وزن در بزرگسالی مؤثر میباشد خصوصاً برای افرادی که پدر و مادری چاق دارند.
– ورود به دوران یائسگی برای خانمها
تغییرات هورمونی در این دوران باعث پایین آمدن متابولیسم بدن، افزایش فشارخون، افزایش قند، بالارفتن چربی خون و بالارفتن ذخایر چربی خصوصاً در ناحیه شکم میشود که مجموع این اتفاقات افزایش وزن را به دنبال دارد.
– افزایش میزان کالری دریافتی یا پرخوری
پرخوری خصوصاً اگر به شکل عادت برای هر فرد تعریف شود بهسرعت میتواند باعث اضافهوزن شود این عادت غلط منجر به افزایش حجم معده و حساسیت بیش از حد گیرندههای گرسنگی میشود
در نتیجه فرد پرخور نسبت به دیگران سریعتر احساس گرسنگی میکند و دیرتر سیر میشود
چاقی و کم تحرکی-طب حکما
– کمتحرکی و یا متناسب نبودن میزان فعالیت بدنی با کالری دریافتی
مناسبترین راه برای مصرف کالری و بالابردن متابولیسم بدن انجام فعالیتهای منظم بدنی و ورزشهای مناسب و است هر نوع کوتاهی در این زمینه میتواند تعادل بین کالری ورودی و مصرف آن را برهم زند که حاصل آن چاقی است.
وقتی مقدار کالری که بدن از طریق خوردن غذا به دست میآید صرف متابولیسم و سوختوساز بدن نشود نتیجه آن انباشت تودههای چربی و اضافهوزن میباشد.
– افزایش سن
بالارفتن سن به طور طبیعی منجر به تغییرات هورمونی و همچنین کاهش متابولیسم در بدن از طرفی، و کمشدن توانایی بدن برای انجام تحرکات و فعالیتهای بدنی لازم از سوی دیگر میتواند منجر به تجمع بافت چربی در بدن و همچنین افزایش وزن شود
از طرفی خود چاقی باعث کمتحرکی شده و بهاینترتیب یکچرخه معیوب برای تشدید اضافهوزن به وجود میآید
– برخی بیماریهای زمینهای
بک علت مهم چاقی برخی بیماریهای زمینهای است که بحث بسیار گسترده و مهم است و ما در ادامه به صورت مختصر هر کدام از آن را به شما ارائه میدهیم:
. کمکاری تیروئید
تیروئید یکی از مهمترین غدد درونریز بدن میباشد که هورمونهای مترشحه آن که عمدتاً شامل T3 و T4 هستند نقشی حیاتی در متابولیسم و سوختوساز بدن دارند.هرگونه اختلال در این غده و هورمونهای ترشح شده از آن میتواند در تنظیم متابولیسم بدن مؤثر باشد چنانچه این غده دچار کمکاری شود و در حالت هیپوتروئیدیسم قرار بگیرد
سوختوساز بدن پایین آمده و کالری تولید شده در بدن بهخوبی مصرف نمیشود و بهصورت ذخایر چربی ایجاد چاقی و اضافهوزن میکند
و برعکس آن حالت هیپرتیروئیدیسم است که متابولیسم بدن از حد نرمال بالاتر رفته و به لاغری و کاهش وزن منجر میشود
. دیابت
دیابت و چاقی-طب حکما
تحقیقات نشان میدهد که ۹۰ درصد افرادی که به دیابت نوع دو مبتلا هستند دچار عارضه چاقی میشوند
. سندروم کوشینگ
افزایش میزان کورتیزول بدن که یکی از دلایل آن مصرف داروهای کورتیکواستروئید میباشد و در اثر پرکاری غدد فوقکلیوی ایجاد میشود میتواند منجر به بیماری سندرم کوشینگ شود. این بیماری علائم و عوارض زیادی دارد از جمله چاقی بالاتنه، گرد شدن صورت برهمخوردن تنظیم قاعدگی در خانمها ناباروری و…. همچنین کودکان مبتلا به این سندروم اغلب چاق میشوند و کندی رشد دارند
. مشکلات روحی روانی
که منجر به ایجاد استرس و اضطراب میشود و نتیجه آن مصرف قند و مواد غذایی زیادی برای کاهش سطح استرس است که منجر به افزایش وزن و چاقی میشود
. سندروم تخمدان پلیکیستیک
این سندروم باعث افزایش میزان ترشح انسولین در بدن میشود در نتیجه بدن نمیتواند بهدرستی از این انسولین غیرنرمال برای تنظیم گلوکز خون استفاده کند و در نتیجه ذخایر نشاسته و قند به گلوکز تبدیل نمیشوند و در بدن بهصورت ذخیره باقی میماند که حاصل آن ایجاد اضافهوزن و چاقی است.
البته خود چاقی نیز تخمدان پلیکیستیک و همچنین تنبلی تخمدان را تقویت میکند به این صورت یکچرخه معیوب در بدن ایجاد میشود که یکی از راهکارهای قطع این چرخه کاهش وزن میباشد.
تاثیر برهمخوردن تنظیمات هورمونی بر چاق شدن افراد :
در حدود ۱۰ هورمون هستند که چنانچه ترشح و میزان آنها در خون از حد نرمال خارج شود یکی از نتایج آن ایجاد چاقی و اضافهوزن است.
این هورمونها شامل:
۱-هورمون کورتیزول
از غده فوقکلیوی ترشح میشود که اگر به هر دلیلی نظیر شرایط استرس و اضطراب میزان ترشح آن در خون افزایش یابد میتواند بهخصوص در مردان تعداد سلولهای چربی را افزایش داده و منجر به چاقی شود
۲- هورمون استرادیول
نوعی هورمون استروژنی هست که در دوران یائسگی خانمها میزان آن در حد قابلتوجهی کاهش مییابد که نتیجه آن کاهش متابولیسم بدن و چاقی خانمها خصوصاً در ناحیه ران و باسن و شکم میشود
۳- انسولین
افزایش میزان این هورمون در بدن به هر دلیلی که اتفاق بیفتد میتواند منجر به مقاومت سلولها در برابر ترشح اضافه آن و ازدستدادن حساسیت در مقابل این هورمون شود در نتیجه عملکرد این هورمون دچار اختلال شده و دیگر ذخایر قندی به انرژی تبدیل نشده و متابولیسم
بدن پایین میآید که منجر بهاضافه وزن و چاقی میشود
هورمون -طب حکما
۴- گرلین
از معده ترشح شده و پیام گرسنگی به مغز صادر میکند
۵- لپتین
از سلولهای چربی ترشح میشود و پیام سیری صادر میکند
هرگونه اختلال در میزان ترشح هورمونهای گرلین و لپتین در خون میتواند با اثرگذاری بر میزان اشتها برای خوردن غذا در ایجاد چاقی تأثیر داشته باشد
۶- هورمون ملاتونین
با تأثیری که این هورمون بر چرخه خواب انسان دارد اگر دچار اختلال شود باعث ایجاد اختلالات خواب میشود که نتیجه آن استرس و اضطراب است و منجر به ترشح بیش از حد کورتیزول شده و در نتیجه افزایش میزان این هورمون میتواند منجر به چاقی شود
۷-هورمون استروژن
یک هورمون زنانگی است که علاوه بر زیبایی پوست و ایجاد خصوصیات زنانگی در خانمها میتواند بر روی کبد، قلب، مغز و استخوانها و مفاصل مؤثر باشد
برهمخوردن تعادل آن از جمله افزایش میزان ترشح آن در خون میتواند مقاومت انسولینی به وجود بیاورد که نتیجه آن ایجاد چاقی و اضافهوزن است
۸- هورمون پروژسترون
این هورمون یکی از هورمونهای زنانگی میباشد
که ترشح آن در حد متعادل در ایجاد سیکلهای منظم خانمها و فعالیتهای جنسی خانمها مؤثر است و چنانچه دچار اختلال شود ضمن ایجاد مشکل در این نوع فعالیتها کاهش آن میتواند منجر به چاقی و افزایش وزن شود
۹- هورمون تستسترون
این هورمون با اینکه به مقدار کم در زنان نیز وجود دارد؛ اما جزء هورمونهای اصلی مردانگی است و ضمن تنظیم فعالیتهای جنسی در مردان باعث عضلهسازی هم در مردان و هم در زنان میشود کاهش میزان آن ضمن آنکه حجم عضلات را کم میکند باعث افزایش تودههای چربی شده که میتواند منجر به چاقی شود
۱۰-هورمونهای گلوکوکورتیکوئیدها
مجموعه این هورمونها از غده آدرنال یا فوقکلیوی ترشح میشوند و ضمن انجام وظایف زیادی در بدن چنانچه تعادل آنها از حد مشخصی خارج شود
باعث ایجاد مقاومت انسولینی در بدن شده و میتوانند منجر به چاقی شود
– ناهنجاریهای نورولوژیک
این نوع بیماریها به طور مستقیم در ارتباط با عملکرد سیستم مغز و اعصاب هستند که اختلالات ایجاد شده در این سیستم ضمن تأثیراتی که در تمامی فعالیتهای بدن میتواند داشته باشند در تنظیم وزن و ایجاد چاقی نیز مؤثر هستند طبق تحقیقات بهعملآمده افرادی که دارای بیماری افسردگی هستند ۵۸ درصد بیشتر از افراد معمولی در معرض خطر چاقی قرار دارند مجموعه اختلالات سیستم عصبی با تأثیرگذاری بر میزان ترشح هورمونها و تنظیم آنها و همچنین اشتها و تغذیه و میزان فعالیتهای جسمی و تحرکات بدنی به طور مستقیم و یا غیرمستقیم بر میزان وزن و ایجاد چاقی مؤثر هستند
– عادتهای غذایی غلط
غذا نامناسب-طب حکما
چاقی فقط به علت افزایش حجم و مقدار غذا ایجاد نمیشود؛ بلکه نوع غذا و عادات غلط غذایی تأثیر بسیار زیادی در میزان اضافهوزن دارد بهطوریکه اگر وعدهها و میانوعدههای غذایی با غذاهای سالم و ارگانیک پر شود و از خوردن غذاهای پرکالری و مضر خودداری کنیم تأثیر بسیار زیادی در کاهش وزن و جلوگیری از چاقی میتواند داشته باشد
فهرستی از این عادات غلط غذایی به شرح زیر است:
ترک صبحانه، خوردن غذای زیاد در حین سفر و هنگام تماشای تلویزیون، مصرف حجم بالای کربوهیدراتهای غیرضروری، مصرف نوشیدنیهای گازدار و سرد و سرشار از قند، مصرف چربیهای مضر، فستفودها و ترکیبات فراوری شده سریع غذاخوردن، مکث ناکافی در هنگام جویدن غذا، خوردن نوشیدنیها در حین غذاخوردن و در فاصلههای کوتاه قبل و بعد از غذا، مصرف میانوعدههای غیرضروری و پرکالری، داشتن استرس و اضطراب در حین خوردن غذا جز عادات غلط غذایی هستند که منجر بهاضافه وزن و چاقی میشوند.
– مصرف مشروبات الکلی
الکل حاوی قند میباشد اما چربی ندارد ورود قند غیرضروری به بدن میتواند باعث افزایش کالری دریافتی و ذخیرهسازی آن بهصورت چربی در نواحی مختلف بدن شود علاوهبرآن مصرف مشروبات الکلی ایجاد گرسنگی و اشتهای کاذب میکند که به دنبال آن با دریافت غیرضروری غذا و پر خوری و همچنین با ایجاد اختلالات خواب و پر خوابی یا کمخوابی میتواند بر میزان چاقی تأثیرگذار باشد ضمن آنکه عاملی برای ایجاد کبد چرب میباشد.
برای مطالعه عوارض و راه حل برطرف کردن چاقی بدون سختی مقالات ما را دنبال کنید. همه به شما میگویند چه نخورید تا لاغر شوید ما میگوییم چه بخورید. با ما همراه باشید.
#کاهش_وزن #راهکار_سریع #زنجبیل #روغن_کنجد #چربی_سوزی #طب_سنتی #سلامتی