دراین سلسله مقالات :
سایت طب حکما برآن است تا هر بار بخشی از اعجاز این شهد بی همتا را به تصویر بکشد .
اولین مطلب از این باب تاریخچه کوتاهی از کشف عسل و قدمت استفاده از آن میباشد.
دراین مطلب عناوین زیر بررسی میشود.
تاریخچه ای از عسل :
در اعصار
در ملل
در ادیان
سخن بزرگان در باره آن
مقدمه :
تاکنون درباره این پدیده شگفت و اعجاز آن زیاد شنیده‌اید ، اما وصف این ارمغان آفرینش از زبان خالق دانایش حکمتی دیگر دارد. آنچنان که در بیان شگفتیش در سوره نحل ایات 68 و69 میفرماید :
وخدایت به زنبور وحی کرد که از کوه ها ودرختان وسقف های رفیع منزل گیر و سپس از انواع میوه های شیرین (واز حلاوت وشهد گل های خوشبو)
تغذیه کن وراه پروردگارت را به طاعت بپوی ، آنگاه از درون آن شربت شیرینی به رنگهای مختلف بیرون آید که در ان شفای مردمان است .در این کار نیزآیتی(از قدرت خدا) برای متفکران پیداست.
عسل در اعصار :
آیا زمان پیدایش آن را میدانید؟
قدمت پیدایش این پدیده شگفت ، به زمان خلق و ایجاد زنبور برمی‌گردد.
آفرینش زنبور به ۱۵۰ میلیون سال قبل تعلق دارد. واین در حالی است که خلقت انسان به ۶۰۰ هزار سال پیش مربوط میشود.
پس عسل قدمتی بسیار دیرینه دارد وقبل از اینکه بشر در عرصه هستی قدم بگذارد بعنوان شهدی جان افزا برای طبیعت مهیا شده .
زنبور در ابتدای خلقتش به شکلی انفرادی زندگی می‌کرد، اما با ایجاد مراحل رشد و تکامل گیاهان و گلدار شدن آنها در حدود ۵۰ میلیون سال پیش ، زنبور نیز مانند سایر حشرات به علت تامین بودن شرایط تغذیه و تکثیر، به سرعت ازدیاد پیدا کرده
و ازآن پس ، زندگیش از حالت انفرادی به شکل دسته جمعی و کلونی تغییرپیدا میکند . اولین سنگواره زنبور به ۴۰ میلیون سال پیش تعلق دارد ، که بیانگر فراوانی این موجود شگفت در گذشته‌های بسیار دور میباشد.
باستان شناسان با تحقیقاتی جامع به این نتیجه رسیده‌اند که قبایل بدوی با جمع آوری عسل آشنا بوده‌اند ، آنها برای بدست آوردن این پدیده شگفت ارتفاعات و درختان را که ، حاوی کندوهای آن بودند را نشانه گذاری میکردند.
برای برداشت عسل از آنها وسایل دود زا را بکار می بردند و بهره برداری آنقدر برایشان اهمیت داشته که برای به دست آوردن این پدیده شگفت از ارتفاعات وشکاف کوهها خود را به خطر می‌اندختند وحتی شماری از انسانها در این مسیر جان خود را فدا کردند.
از طرفی زنبور موجودی بسیار تکامل یافته ، هوشمند و مقاوم است و به دلیل چنین خصایصی ، در تمام دوران‌های زمین شناسی با تغییرات وسختی‌های محیط تطابق پیدا کرده و توانسته است بقای خود را از گذشته‌های بسیار دور تاکنون حفظ کند.
به عبارتی زنبور در تمام اعصار و قرن‌ها زندگی می‌کرده . اولین فسیل کشف شده از زنبور در موزه تاریخ طبیعی نیویورک در آمریکا نگهداری میشود
سنگواره دیگری از زنبور بدست آمده که مربوط به ۴۰ میلیون سال پیش میباشد و هم اکنون در موزه زنبور در شهر وایمار در آلمان نگهداری میشود.
تاریخچه این پدیده شگفت در ملل
مصر
سنگ نوشته هایی حکاکی شده از اشکال زنبور در مصر باستان یافت شده که مربوط به ۴۰ میلیون سال پیش میباشد.
مصریان از عسل برای مصرف خوراکی ودرمان بیماری‌هایشان استفاده میکردند، همچنین آن را برای مومیایی کردن اجساد مردگان و فراعن خود بکار می‌بردند.
در مقبره‌هایی از فراعن مصر عسل‌هایی یافت شده که پس از ۴۰۰۰ سال هنوز قابل خوردن بوده.
ومصریان قدیم از ترکیب عسل ،گندم و جو به جای الکل استفاده میکردند.
اسپانیا
در غارهایی از اسپانیا آثاری از نقاشی انسان‌های گذشته یافت شده که مربوط به ۱۲ هزار سال پیش از میلاد است در این نقاشی نشان داده شده مردی در حال برداشتن عسل از یک کندو است.
که این خود نشانی از اهمیت استفاده عسل در زندگی گذشته انسان‌های این سرزمین است.
روم
رومیان از عسل طبیعی در آشپزی استفاده میکردند و آن را به عنوان هدیه گرانقدر ی به خدایان خود تقدیم میکردند.
در امپراطوری روم شغل زنبورداری از مشاغل پررونق بود، و برای دادن مالیات ، مردم می توانستند،به جای پرداخت طلا عسل را جایگزین کنند. واپیکیوس که یکی از نویسندگان معروف رومی در قرن اول میلادی بود دستورالعمل‌های زیادی از تهیه خوراکی‌ها با آن به تحریر درآورد.
یونان
در یونان باستان عسل را یک خوراک بهشتی می‌دانستند و علت جاودانگی خدایان خود را خوردن – تعبیرمی‌کردند و معتقد بودند آن یک هدیه ارزشمند از جانب طبیعت است و به عنوان دارویی شفابخش از آن استفاده میکردند.
همچنین در یونان عکس زنبور عسل را به عنوان نمادی مقدس بر روی سکه‌هایشان حک میکردند
چین
مردم چین از ۳۰۰ سال قبل از میلاد عسل را بعنوان دارو در درمان بیماریها بکار می‌بردند.
وطب چینی ، آن را اصلی از عناصر زمین می‌دانست.
هند
از ۳۰۰۰سال قبل از میلاد عسل برای هندیان آنچنان مقدس وارزشمند بود که ، در کتب مقدسشان همه خیرات، برکات وخوبی های زندگیشان را با آن مثال میزدند .
آنچنان که دراین کتابها ذکر شده :
اجازه دهید آسمان ما درخشان و سرشار از عسل شود. وبه رنگ عسل درآید .
اجازه دهید همه داروهای ما به عسل تبدیل شود .
اجازه دهید عسل در رودخانه ها ونهر ها جاری شود .
در آفریقا
آفریقایی‌ها نیز از دیربازدر میهمانی‌ها ومراسم فرهنگی و سنتی خود ازعسل استفاده میکردند و برای یافتن کندوهای عسل در مناطق دوردست از پرنده عسل یاب استفاده میکردند .
امروزه هم گروهی در آفریقا این روش را برای دستیابی به عسل بکار می‌گیرند .
آمریکا
قبل از کشف قاره آمریکا عسل به عنوان یک نعمت بزرگ و نشانه‌ای از حاصلخیزی و آبادانی، مورد استفاده بومیان و سرخ پوستان این منطقه قرار می‌گرفت.
و پس از کشف قاره آمریکا توسط کریستف کلمب نیز استفاده از عسل در این قاره بسیار رایج شد.
استرالیا
در نیوزلند و استرالیا نیز از عسل به عنوان غذا و دارو استفاده‌های فراوانی می‌شد .
در نیوزلند عسل مانوکا در مقاصد درمانی مورد استفاده قرار می گرفت ، که امروزه نیز این کشور خاستگاه واقعی این محصول هست و از آنجا به سایر کشورها نیز صادر میشود.
ایران
شناخت این پدیده شگفت و استفاده از آن در ایران قدمتی دیرینه دارد آثار واشیایی که در این باب کشف شده تایید کننده این بیان است.
در این رابطه دشنه ای مفرغی که شکل زنبور بر روی آن حک شده و متعلق به ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد است در لرستان کشف شده و اکنون در موزه شهر بروکسل نگهداری میشود.
در زمان هخامنشیان نیز که مربوط به ۴۶۰ سال قبل از میلاد می باشد مردم از عسل بجای قند وشیرینی استفاده می کردند و زنبورداری در ایران بسیار رایج بود.
عسل در ادیان
تورات
در این کتاب آمده است سرزمین موعود نهرهایی دارد که شیر وعسل در آنها روان است.
انجیل
از آن بعنوان نمادی از نعمت وفراوانی یاد شده ومسیح عسل را هدیه ای از طرف خداوند میداند و غذایی مقدس وآسمانی می خواند ۰همچنین این پدیده شگفت را بعنوان معجونی شفا بخش معرفی میکند.
بودا
در این آیین نیز همیشه عده ای به کار، پرورش زنبور و تولید این پدیده شگفت مشغول بودند و این افراد جایگاه محترم و خاصی داشتند.
زرتشت
زرتشت ، این ارمغان آفرینش را یک داروی موثر و شفا بخش در رفع امراض می‌دانست .
اسلام
این پدیده شگفت در دین اسلام آنقدر ارزش دارد که سوره‌ای در قرآن باعنوان نحل که به معنای زنبور است آمده ودر آیات ۶۸ و۶۹ این سوره به تفصیل درباره زنبور توضیح داده شده وخداوند آن را بعنوان شفایی برای همه مردمان معرفی فرمودند.
سخن بزرگان در باره این ارمغان آفرینش
پیامبر اکرم (ص)
می‌فرمایند:
بهترین نوشیدنی‌ها عسل است که قلب را نشاط می‌بخشد، سینه را گرم میکند و حافظه را قوی میسازد.
امام علی (ع)
می‌فرمایند:
عسل داروی هر بیماری است ، در آن هیچ بیماری وجود ندارد ، بلغم را کم میکند و قلب را جلا می‌دهد.
امام کاظم (ع)
می‌فرمایند:
عسل برای بیماران ، شفایی عاجل و قاطع است.
بقراط حکیم
که بنیانگذار طب یونانی و پدر علم پزشکی در ۲۵۰۰ سال پیش است در مورد این پدیده شگفت می گوید:
داروها از غذا تهیه می‌شوند و متقابلاً غذا می‌تواند جانشین دارو شود، واین ارمغان آفرینش این دو شرط را با هم دارد.
این پزشک بزرگ در درمان بیماریها و از جمله زخم‌ها ، از این پدیده شگفت استفاده می‌کرد ، و آن را درمان سرفه و خلط سینه می‌دانست.
بو علی سینا
این فیلسوف بزرگ ایرانی ۱۰۰۰ سال پیش در کتاب قانون خود نسخه‌های فراوانی برای درمان بیماریها از عسل و موم تجویز کرده است ، و مصرف دائم آن را در هنگام فراوانی بلغم توصیه کرده، وبرای آن فواید بسیاری ذکر فرموده اند
از جمله:
تقویت قوای بدن وحافظه ، مسکن درد ، اشتها آور، پاک کننده اندیشه ، باز کننده زبان ، درمان بی خوابی و جاودانه کننده جوانی
فیثاغورث
از این دانشمند بزرگ نقل شده :
این پدیده شگفت دارای خواص پزشکی زیادی است.
سخن آخر
در این سلسله مقالات :
برآنیم در حد توان ، انتظار مخاطبین فهیم خود را در ارتباط با عسل ، این ارمغان آفرینش برآورده ساخته ، وذاِئقه فکری شمارابا این شهد گوارا شیرین کنیم.
ما در بخش نخست این مقالات توانستیم تنها چکیده ای از :
تاریخچه این پدیده شگفت را
در اعصار
در ملل
در ادیان
واززبان بزرگان به تحریر درآوریم وبی شک نا گفته هادراین باره بسیار است.
به یاری پروردگار در ادامه سلسله مقالات آینده این پدیده شگفت خداوند را از مناظری متفاوت ومتنوع مورد بررسی قرارخواهیم داد . با این امید که توقع شما مخاطبین آگاه را بجا آورده واز نظرات ارزشمند شما بهره‌مند شویم.
منابع:
کتب : قرآن کریم – بحارالانوار- قانون ابن سینا – دایره المعارف عسل درمانی
در مقالات بعدی ما شگفتی های بیشتری در مورد این پدیده شگفت و انواع آن خواهید دانست با ما همراه باشید .